MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ

                        

                             MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ

Merkezi sinir sistemi, santral sinir sistemi olarak da adlandırılır. Tüm beyin ve medulla spinalisten (omurilik) oluşmaktadır. MSS’nin yapısında beyaz cevher (substantia alba ), gri cevher, (substantia grisea) bulunur. Gri katmanda, sinir hücrelerinin gövdeleri; ak katmanda ise uzantıları bulunur. Beyinde gri cevher (boz) dışta, beyaz cevher içtedir. Omurilikte gri cevher içte, beyaz cevher dıştadır. 

Tüm Beyin ve Bölümleri

BEYİN SAPI (Truncus encephali):Mesencephalon (Orta beyin) Pons (Köprü) Medulla oblangata (Soğanilik& bulbus ) 

ARA BEYİN (DİENCEPHALON):Thalamus Hipothalamus Epithalamus Subthalamus

LİMBİK SİSTEM Hipokampüs Amigdala Singulat girus Foniks 

BEYİN (CEREBRUM) (CEREBRAL KORTEKS):Gri cevher: (Yüksek işlevler kabuk kısımda yapılır.) Beyaz cevher: (içinde bazal ganglionlar vardır.)

BEYİNCİK(CEREBELLUM) 

Tüm Beyin Sapı

Tüm beyin sapı, anatomik olarak omuriliği beyne bağlayan bir köprü gibidir. Üst merkezlerle, medulla spinalis arasındaki bilgi taşıyan sinir liflerinin geçtiği bölgedir. I., II. cranial sinirler dışında diğer cranial sinirler buradan çıkar. Tüm beyin sapı, soğanilik, köprü ve orta beyin olmak üzere üç kısımdan oluşur.

• Soğanilik

Beyin sapının en alt bölümünde bulunan medulla oblangata, medulla spinalisin devamı olup birinci boyun omuru atlasın ön kemeri hizasından başlar ve art kafa kemiğinde bulunan foramen magnum denilen delik düzeyinde devam eder. Yukarı kısmı ise pons ile birleşir. Omuriliğin üst kısmı ile pons arasında beyinciğin altındadır. 

• Köprü (Pons)

Beyin sapının ortasında köprü gibidir. Medulla oblangata ile mesencephalonu birleştirdiği için bu adı almıştır. Pons; 2,5 – 3 cm uzunluğunda, 3,5 -4 cm genişliğindedir. V. (N. Trigeminus -üçüz sinir), VI. (N. Abducens- gözü dışa döndüren sinir), VII. (N.Facialis - yüz siniri) ve VIII. (N. Vestibulo cochlearis, N . Acusticus- iĢitme ve denge siniri) kranial sinirlerin çekirdekleri burada bulunur. Solunum kontrolüne katkıda bulunur. Afferent ve efferent sinir yolları ponstan geçer. Santral sinir sisteminin parçalarını birbirine bağlar.

• Orta Beyin 

    Pons ve ara beynin arasında yer alan orta beyin, beyin sapının en kısa bölümüdür. III. (N. Oculomotorius -göz oynatıcı sinir) ve IV. (N. Trochlearis -Göz kaslarına giden sinir) kranial sinir çekirdekleri burada bulunur. Beyin sapından cerebral hemisferlere (beyin yarımkürelerine) bilgi taşır. Pupilla refleksi ile yürüme ve yer değiştirme merkezi buradadır. Dopamin salgılayan merkezleri taşır. Dopamin eksikliğinde parkinson hastalığı, fazlalığında ise şizofreni görülür.

   Beyin sapının büyük bölümü, beyaz madde arasında dağılmış az miktarda gri maddeden oluşmuştur. Orta beyinde retiküler formasyon alanı bulunur. Retiküler formasyon alanı aynı zamanda omurilik ve diencephalon içinde de yayılmıştır. Retiküler formasyonun hem duyusal hem de motor fonksiyonları vardır. İskelet kasının kasılma tonusunu ayarlayan yüksek beyin bölgelerinden uyarılar alır. 

Resim:1.2

Retiküler formasyon ayrıca korteksi, gelen duyusal sinyallere karşı uyarır. Retiküler formasyonun bu kısmına, retiküler aktive edici sistem (RAS) denir. Bu kısım; uykudan uyanmayı, uyanık kalmayı, bilincin açılmasını ve devamını sağlar. Kulak göz ve deriden gelen impulslar RAS’ın etkili uyaranlarıdır. Örneğin zil sesi, kuvvetli bir ışık ya da çimdik atılması ile RAS’ın beyin korteksini uyarmasıyla uykudan uyanılır. 

Resim:1.3 Beyin sapı bölümleri